Παρά το γεγονός ότι η επιστήμη πραγματοποιεί διαρκώς άλματα στον τομέα του καρκίνου, η αλήθεια είναι ότι η συγκεκριμένη ασθένεια εξακολουθεί να περιβάλλεται από μύθους και προκαταλήψεις. Πολλοί άνθρωποι, για παράδειγμα, αποκαλούν ακόμα τον καρκίνο «επάρατη νόσο» ή «το κακό», στιγματίζοντας και, άθελά τους, προσβάλλοντας τους χιλιάδες συνανθρώπους μας που δίνουν καθημερινή και, πολύ συχνά, νικηφόρο μάχη με την ασθένεια αυτή. Γιατί, δεν υπάρχει τίποτα κακό ή «καταραμένο» σε μια νόσο που είναι μεν σοβαρή αλλά –ειδικά αν διαγνωστεί εγκαίρως- αντιμετωπίζεται.
Υπάρχουν πολλές σοβαρές ασθένειες που απειλούν την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής και ο καρκίνος είναι, απλώς, μια από αυτές. Φέρει, βεβαίως, μια βαριά «κληρονομιά», καθώς δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ των πασχόντων ήταν πολύ υψηλά ενώ η νόσος εξελισσόταν με ιδιαίτερα επώδυνους τρόπους. Σήμερα, όμως, η αλματώδης πρόοδος της ιατρικής –μέσω της φαρμακολογίας, της τεχνολογίας κλπ- εξασφαλίζει υψηλά ποσοστά ίασης και ασύγκριτα καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς με καρκίνο. Επειδή, μάλιστα, η έγκαιρη διάγνωση είναι σε πάρα πολλές περιπτώσεις «συνώνυμη» με την πλήρη αποθεραπεία, εύλογα οι ειδικοί επιστήμονες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη σωστή παρακολούθηση της υγείας, όπως και στην πρόληψη.
Δεν υπάρχει, βεβαίως, καμία αμφιβολία ότι ο καρκίνος εξακολουθεί να κρατά καλά φυλαγμένα μυστικά… Οι αιτίες που τον προκαλούν παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες και η εξέλιξή του δεν μπορεί να είναι απολύτως προβλέψιμη. Επιπλέον, αποτελεί μια ιδιαίτερα σύνθετη νόσο, που απαιτεί εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Παρόλα αυτά, κάθε μέρα που περνάει, ο φακός της επιστήμης ρίχνει όλο και περισσότερο φως στις σκοτεινές πτυχές του, με αποτέλεσμα να αυξάνονται διαρκώς οι λύσεις που έχει στη διάθεσή της για να τον καταπολεμήσει. Νέα φάρμακα, θεαματικές τεχνολογικές πρόοδοι, έρευνες με εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως αυτές γύρω από την ανοσολογία, δίνουν ένα κοινό, αισιόδοξο μήνυμα: πως βήμα-βήμα, ολοένα και πιο γρήγορα, η μέρα που ο καρκίνος θα είναι, απλώς, μια ακόμη χρόνια πάθηση, πλησιάζει.
Ήδη, ο ασθενής με καρκίνο έχει στη διάθεσή του φαρμακευτικά σκευάσματα που περιορίζουν δραστικά τις παρενέργειες της χημειοθεραπείες, σχήματα που καταπολεμούν αποτελεσματικά μεμονωμένους επιθετικούς παράγοντες, μηχανήματα που ακτινοβολούν τον καρκίνο με ύψιστη ακρίβεια, εξελιγμένες μεθόδους κατά του πόνου και πολλές άλλες εναλλακτικές λύσεις ώστε να διεκδικήσει μια «ισότιμη» μάχη με την ασθένεια.
Ο καρκίνος με απλά λόγια
Καρκίνος ονομάζεται μια ομάδα από περισσότερες από 100 διαφορετικές ασθένειες που μπορούν να ξεκινήσουν από σχεδόν οποιοδήποτε σημείο του σώματος και σχηματίζεται όταν φυσιολογικά κύτταρα αρχίζουν να αλλάζουν και να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, σχηματίζοντας μια μάζα που αποκαλείται όγκος. Ένας όγκος μπορεί να είναι καλοήθης (μη καρκινικός) και κακοήθης (καρκίνος). Ένας καλοήθης όγκος δεν εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος και πολύ σπάνια μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη ζωή. Ένας κακοήθης όγκος εισβάλλει και καταστρέφει τους κοντινούς σε αυτόν ιστούς και εξαπλώνεται και σε άλλα μέρη του σώματος. Κάποιες μορφές καρκίνου των αιμοποιητικών κυττάρων, όπως η Λευχαιμία, το Μυέλωμα και οι περισσότεροι τύποι λεμφώματος, δεν σχηματίζουν στερεούς όγκους όπως αυτοί που συναντώνται στους πνεύμονες ή στο παχύ έντερο.
Παράγοντες κινδύνου
«Παράγοντας κινδύνου» χαρακτηρίζεται οτιδήποτε αυξάνει την πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει καρκίνο. Παρόλο που οι παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα ή το ιστορικό καρκίνου στην οικογένεια, μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη καρκίνου, οι περισσότεροι δεν τον προκαλούν άμεσα. Ορισμένοι άνθρωποι με αρκετούς παράγοντες κινδύνου δεν αναπτύσσουν ποτέ καρκίνο ενώ άλλοι, με κανέναν παράγοντα κινδύνου, νοσούν. Παρόλα αυτά, η κατανόηση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να βοηθήσει την επιλογή ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.
Ανάμεσα στους γενικούς παράγοντες κινδύνου για καρκίνο είναι η προχωρημένη ηλικία, το προσωπικό ή/και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, η παχυσαρκία, η χρήση καπνού, κάποιοι τύποι ιικών μολύνσεων (όπως ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων ή HPV), συγκεκριμένα χημικά (όπως το βενζόλιο), η έκθεση σε ραδιενέργεια κλπ. Μπορούμε να αποφύγουμε ορισμένους από αυτούς, όπως το κάπνισμα, η μη ισορροπημένη διατροφή, ή τα ηλιακά εγκαύματα, υπάρχουν όμως και άλλοι που δεν μπορούν να ελεγχθούν, όπως για παράδειγμα το επερχόμενο γήρας.
Η κατανόηση των παραγόντων κινδύνου για καρκίνο είναι ιδιαίτερα σημαντική διότι μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό σας να αποφασίσει εάν θα μπορούσατε να επωφεληθείτε από πρόσθετη φροντίδα, όπως να υποβληθείτε σε τεστ προ-συμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο ή να προχωρήσετε σε προληπτικές παρεμβάσεις, όπως χειρουργική επέμβαση ή φαρμακευτική αγωγή, για να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.