Από το 1971, όπου καθορίστηκε με νόμο από τα μέλη του αμερικανικού κογκρέσου η εθνική προσπάθεια των ΗΠΑ κατά του καρκίνου, με τη θέσπιση του Εθνικού Προγράμματος για τον Καρκίνο και με τη συμμετοχή άλλων κρατών, έχει επιτευχθεί θεαματική βελτίωση και στην κατανόηση της νόσου αλλά και στη σημαντική πρόοδο σχετικά με τη θεραπεία και την πρόληψή της.
Ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επιβιώνουν από τον καρκίνο. Σήμερα, οι δύο από τους τρεις ασθενείς με καρκίνο ζουν τουλάχιστον πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου, ενώ μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν σχεδόν 12 εκατομμύρια επιζώντες του καρκίνου.
Σημαντικοί σταθμοί στην αντιμετώπιση της νόσου:
Στοχεύουσες θεραπείες. Έχουν αναπτυχθεί πιο αποτελεσματικές θεραπείες με εξειδικευμένη δράση και λιγότερες παρενέργειες σε σχέση με κυτταροστατικά φάρμακα που στοχεύουν αδιακρίτως εναντίον και των καρκινικών και των φυσιολογικών κυττάρων.
Έγκριση φαρμάκων. Υπάρχουν περισσότερα από 170 φάρμακα που ενδείκνυνται για τον καρκίνο, τα περισσότερα εγκεκριμένα την τελευταία δεκαετία.
Πρόοδοι στη χειρουργική αντιμετώπιση. Σήμερα οι χειρουργικές επεμβάσεις για τον καρκίνο είναι πιο ακριβείς ενώ εμφανίζουν λιγότερες επιπλοκές σε σχέση με το παρελθόν.
Ακτινοθεραπεία. Η πρόοδος της τεχνολογίας επιτρέπει την ακτινοβολία να προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες του ασθενή (τύπος, μέγεθος και ακριβές σημείο του όγκου), βελτιώνοντας την επιβίωση και μειώνοντας τον κίνδυνο από σοβαρές παρενέργειες, όπως η καρδιακή βλάβη ή η πνευμονική ίνωση (ουλές στον πνεύμονα).
Ανοσοθεραπεία Η Ογκολογία διέρχεται μια συνταρακτική εποχή τα τελευταία 5 χρόνια με την ανάδειξη της ανοσοθεραπείας ως βασική συστηματική θεραπεία στη μάχη κατά του καρκίνου. Η ανάπτυξη φαρμάκων που κινητοποιούν το ανοσολογικό σύστημα και δημιουργούν ενεργοποιημένα λεμφοκύτταρα καταστροφικά για το καρκινικό κύτταρο. Τα λεμφοκύτταρα αυτά παραμένουν ως κύτταρα μνήμης με δυνατότητα να διατηρούν τη δράση τους απέναντι στο καρκινικό κύτταρο ακόμα και μετά τη διακοπή της θεραπείας. Οι πρώτες κλινικές μελέτες έδειξαν εντυπωσιακά αποτελέσματα στο μελάνωμα και η ανοσοθεραπεία έχει ήδη τροποποιήσει την πορεία του μεταστατικού μελανώματος ώστε να θεωρείται πλέον μία θεραπεύσιμη νόσος. Η ανοσοθεραπεία στον καρκίνο ήδη από το 2013 αξιολογήθηκε ως η μεγαλύτερη πρόοδος της επιστήμης γενικά και στα επόμενα χρόνια έχει διαμορφωθεί ως βασικό θεμέλιο στη θεραπεία κατά του καρκίνου μαζί με τη χειρουργική θεραπεία, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία και στοχεύουσες θεραπείες.
Η θετική εξέλιξη στο μελάνωμα δημιούργησε προσδοκίες για την επέκταση της ανοσοθεραπείας και σε άλλους όγκους. Ήδη για ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, ουροδόχου κύστεως και κεφαλής – τραχήλου, οι κλινικές μελέτες έχουν αναδείξει την ανοσοθεραπεία ως δραστική θεραπεία με αποδεδειγμένο κλινικό αποτέλεσμα . Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε η ανάγκη για εξατομικευμένη εφαρμογή της ανοσοθεραπείας σε ασθενείς ανεξαρτήτως πρωτοπαθούς όγκου, εφόσον εμφανίζουν χαρακτηριστικά που προβλέπουν την επιτυχή εφαρμογή της ως εξατομικευμένη προσέγγιση. Προς ενίσχυση αυτών των κατευθύνσεων δημιουργήθηκαν και τα δεδομένα που αξιολογούν τους προβλεπτικούς παράγοντες για ακριβή επιλογή ασθενών προς ανοσοθεραπεία, βασική προϋπόθεση σε αυτό που αποκαλείται σήμερα “Precision Medicine”. Ιδανικά οι βιοδείκτες θα μας δώσουν την πληροφορία σχετικά με το ποιος ασθενής θα έχει την καλύτερη ανταπόκριση, σε ποιον ασθενή θα δημιουργήσουμε προϋποθέσεις γι’ αυτό και σε ποιον δεν έχουμε καμία δυνατότητα με την ανοσοθεραπεία. Παρότι η έρευνα στην κατεύθυνση αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, σήμερα γνωρίζουμε ότι οι όγκοι με υψηλότερη έκφραση του υποδοχέα PDL1, μορίου που αποτελεί κομβικό σημείο δράσης της ανοσοθεραπείας, παρέχει εξαιρετική πληροφορία και επιλέγει τους ασθενείς που η ανοσοθεραπεία θα ήταν εξαιρετικά αποτελεσματική και επιμένουσα. Επίσης οι ασθενείς με μεγαλύτερο φορτίο μεταλλάξεων, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα στους καπνιστές, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα κλινικής ανταπόκρισης.